Ποδηλασία στο Άμστερνταμ!

Από τον Σπύρο Παπαγεωργίου
Διάβαζα το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, μια σειρά από κείμενα που αφορούν στην "ποδηλατική" κατάσταση στο Άμστερνταμ.
Ανάμεσά τους είχε και μια σειρά από ακόμη πιο ενδιαφέροντες αριθμούς. Παραθέτω μερικούς από αυτούς:
• Στην Ολλανδία ζουν περίπου 16.5 εκ. άνθρωποι και υπάρχουν περίπου 20 εκ. ποδήλατα
• Στην Ολλανδία πραγματοποιούνται 14 εκ. διαδρομές με ποδήλατο το χρόνο, με μέση απόσταση τα 3.7 km.
• Το 80% των Ολλανδών ποδηλατούν τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα.
• Τις ώρες αιχμής, στο κέντρο, υπάρχουν περισσότερα ποδήλατα από αυτοκίνητα.
• Το 40% όσων μετακινούνται με τρένο, πηγαίνουν στο σταθμό με ποδήλατο.
Στο ίδιο άρθρο, γραμμένο από Ολλανδούς φυσικά, αναφέρονται και μερικοί από τους "μύθους" τους οποίους χρησιμοποιούν όσοι δεν γνωρίζουν την πραγματική κατάσταση στο Άμστερνταμ:
• Οι Ολλανδοί - για κάποιον άγνωστο λόγο - έχουν το ποδήλατο στο DNA τους.
• Στην Ολλανδία κάνουν ποδήλατο επειδή είναι εύκολο.
• Είναι μικρή χώρα και όλα είναι κοντά.
• Το κλίμα είναι ήπιο.
• Η χώρα είναι επίπεδη.
• Οι οδηγοί είναι προσεχτικοί με τα ποδήλατα - περισσότερο απ' ότι στις άλλες χώρες.
Όλα όμως δείχνουν ότι η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.

Στην Ολλανδία δεν υπάρχουν εκατομμύρια "ποδηλάτες". Υπάρχουν πολίτες που επιλέγουν το ποδήλατο για τις μετακινήσεις τους. Ήταν μια επιλογή που ξεκίνησε από ανάγκη - την εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης - για να εξελιχτεί σε σχέση αγάπης, σχεδόν εξάρτησης, καθώς οι πολίτες ανακάλυψαν την ευκολία και τη χαρά του να μετακινείσαι με ποδήλατο και το καθιέρωσαν. Στο πλάι τους είχαν, προφανώς, ένα κράτος που ενδιαφερόταν για το αυτονόητο - την ανάπτυξή του - και διέκρινε πως οι υποδομές για το ποδήλατο θα έφερναν, με πολλούς διαφορετικούς τρόπους (βελτίωση της υγείας, οικονομία στα καύσιμα, οικονομία στις υποδομές για το αυτοκίνητο, μείωση του κυκλοφοριακού, αύξηση τουρισμού κλπ) αύξηση των εσόδων. Και επένδυσαν στις υποδομές για το ποδήλατο.
Σήμερα, σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, το ποδήλατο είναι το μέσο που χρησιμοποιείται περισσότερο για αποστάσεις κάτω των 5 χιλιομέτρων. Και αυτό είναι το "μυστικό" που πρέπει ν' αρχίσουμε να ανακαλύπτουμε.
Το ποδήλατο δεν είναι για να κάνεις αποστάσεις των 10 ή 15 χιλιομέτρων τη φορά - αυτό είναι πιο πολύπλοκο και αφορά λιγότερους - αλλά οι περισσότερες διαδρομές που κάνουμε καθημερινά, δεν ξεπερνούν τα 5 χιλιόμετρα. Αυτή είναι η αλήθεια. Και σ' αυτές τις αποστάσεις το ποδήλατο παραμένει το πιο λογικό μέσο να χρησιμοποιεί κάποιος.
Αναρωτιόμαστε, όπως και σε πολλά, για το τι κάνει το "κράτος" - αυτό το ανύπαρκτο, αδιάφορο και απρόσωπο ελληνικό κράτος του οποίου όμως, κατά ένα παράξενο τρόπο, σχεδόν το 10% του πληθυσμού αποτελεί μέρος του. Οι "αρμόδιοι" που δεν παίρνουν τις αποφάσεις, δεν είναι τίποτα εξωγήινα όντα αλλά εμείς: ο θείος, ο ξάδερφος, ο φίλος, ο γνωστός, εγώ, εσείς - ο καθένας από μας.
Οι ποδηλατόδρομοι που κανένας αρμόδιος δεν σχεδιάζει σωστά - δηλαδή κανένας δημόσιος υπάλληλος του Δήμου και του ΥΠΕΚΑ, δηλαδή πάλι οι έλληνες πολίτες - δεν αποτελούν προφανώς τη λύση σε όλα τα προβλήματα.
Εάν αύριο το πρωί υπήρχαν 500 ποδηλάτες στην Πατησίων, να πηγαίνουν στη δουλειά ή για ψώνια, αυτομάτως η Πατησίων θα είχε ποδηλατόδρομο! Ακούγεται ίσως περίεργο αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Σε μια πόλη χωρίς κουλτούρα στο ποδήλατο, εκείνοι που θα έβγαιναν πρώτοι στο δρόμο δε θα ήταν οι πολίτες της τρίτης ηλικίας και τα παιδάκια αλλά οι πολίτες 20-50 (το ανοίγω για να βάλω και τον εαυτό μου μέσα...) που είναι καθόλα ικανοί να αντιμετωπίσουν την "απειλή" των μηχανοκίνητων οχημάτων.
Αν όλοι αυτοί ήταν στο δρόμο, τότε θα ήταν θέμα χρόνου, οι "αρμόδιοι" - δηλαδή κάποιος ανάμεσά μας - να δημιουργήσει τα απαραίτητα δίκτυα ποδηλατοδρόμων.
Επειδή θ' αρχίζουν κάποιοι να διαμαρτύρονται, προφανώς δε λέω ότι "εμείς φταίμε". Λέω όμως ότι "εμείς φταίμε..."
Ας αρχίσει ο καθένας από μας να χρησιμοποιεί το ποδήλατό του τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, για αποστάσεις έως 3 χιλιόμετρα  - ναι εμείς οι 7.500 άνθρωποι που είμαστε fans αυτής της σελίδας - και θα δείτε αμέσως πως τουλάχιστον 22.500 χιλιόμετρα την εβδομάδα θα καλύπτονται με το ποδήλατο. Μόνο από μας!
Και για να κάνουμε μια απόσταση 3 χιλιομέτρων στη γειτονιά μας - να πάμε για ψώνια, στο γυμναστήριο, για καφέ, μια μέρα στο γραφείο, μια βόλτα με ένα φίλο, σε μια επίσκεψη... - δεν χρειαζόμαστε εκτεταμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων. Χρειαζόμαστε να το πάρουμε απόφαση.
Μιλάμε για 1.250.000 χιλιόμετρα το χρόνο! Δηλαδή, αν ένα μέσο αυτοκίνητο καταναλώνει 10 λίτρα/100 χλμ, μιλάμε για οικονομία περίπου 125.000 λίτρων βενζίνης το χρόνο - μόνο από αυτό!
Κάνοντας αυτά τα χιλιόμετρα θα αρχίσουμε να κάνουμε και άλλες διαπιστώσεις για τον εαυτό μας:
• Μήπως όταν οδηγούμε αυτοκίνητο ή μηχανή οι ίδιοι, πηγαίνουμε πιο γρήγορα απ' ότι θα έπρεπε;
• Μήπως παραβαίνουμε συνεχώς τα όρια κυκλοφορίας καθιστώντας τη χρήση ποδηλάτου πιο δύσκολη για όσους - εκείνη την ημέρα - έχουν επιλέξει να το χρησιμοποιήσουν;
• Μήπως παρκάρουμε σε σημεία που εμποδίζουν;
• Μήπως κλείνουμε τα πεζοδρόμια;
• Μήπως παραβαίνουμε τον ΚΟΚ - κάτι σημαντικά πιο επικίνδυνο απ΄οτι όταν το κάνει ένας ποδηλάτης;
Έχετε αναρωτηθεί κατά πόσο συνάδει η οδηγική μας συμπεριφορά όταν χρησιμοποιούμε αυτοκίνητο ή μηχανή - κυρίως μοτοσυκλέτα - με τις απαιτήσεις που έχουμε από τους άλλους όταν οδηγούμε ποδήλατο;
Η αλήθεια φίλοι είναι ότι πουθενά τα πράγματα δεν ήρθαν "εύκολα" σε κανέναν. Στο Άμστερνταμ ή την Κοπεγχάγη δε... φύτρωσαν ένα πρωί ποδήλατα ούτε οι εκεί δημόσιοι υπάλληλοι ήταν οι "φύλακες άγγελοι" του μέσου χρήστη ποδηλάτου. Ήταν απόφαση των πολιτών και το κράτος απλώς δεν έμεινε αμέτοχο.
Κι όμως, εδώ υπάρχει κάτι πολύ αισιόδοξο: στην Ελλάδα έχουν ήδη γίνει αρκετά τα τελευταία χρόνια για την ανάπτυξη του ποδηλάτου.
Με εντυπωσιάζει να διαπιστώνω καθημερινά πόσες κοινότητες υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα αλλά και σε διαφορετικές γειτονιές της Αθήνας. Κινήσεις που ξεκίνησαν από την ανάγκη των ίδιων των πολιτών.
Πόσες μεμονωμένες προσπάθειες, πόσες ακτιβίστικες αντιδράσεις τύπου Free Day με χιλιάδες "πιστούς". Πόσα φιλικά προς το ποδήλατο μέρη - καφέ, βιβλιοπωλεία, εστιατόρια, επιχειρήσεις - υπάρχουν στη Λάρισα, την Καρδίτσα, το Βόλο, την Καλαμάτα, την Τρίπολη, την Αθήνα και αλλού.
Με ξαφνιάζει ευχάριστα να βλέπω πως η "επανάσταση" του ποδηλάτου ξεκίνησε κι εδώ από τους πολίτες. Μοναδικό στοιχείο που μας καθυστερεί η χαρακτηριστικά ελληνική πεποίθηση πως όλα πρέπει να τα κάνει κάποιος άλλος για μας.
Ας αφήσουμε λοιπόν τις γκρίνιες, τις δικαιολογίες και τους προβληματισμούς και ας δούμε το ποδηλατικό μας μέλλον - τουλάχιστον - με αισιοδοξία. Αν μπορούν στις Βόρειες χώρες να κάνουν ποδήλατο με τους -10 και τον αέρα από τη Βόρεια Θάλασσα - μπορούμε κι εμείς. Αρκεί να πιστέψουμε πως αυτή η τόσο μικρή και τελικά ευχάριστη για τον εαυτό μας "υποχώρηση" του να απαρνηθούμε την ψευδαίσθηση της βολής του αυτοκινήτου ή της μηχανής μας, είναι για το ατομικό μας και το δημόσιο καλό.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν αυτή τη Δευτέρα του Νοεμβρίου με την απόφαση πως τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ο καθένας μας, θα κάνει τουλάχιστον μια διαδρομή (με επιστροφή) με το ποδήλατο! Και ίσως αυτή η απόφαση αποτελέσει αρχή για να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα το θέμα του ποδηλάτου στην Ελλάδα.